Overslaan en naar inhoud gaan

Het verhaal van het VAPH

In 2019 kwam er een eind aan de vorige legislatuur. Het vooruitzicht op de verkiezingen bepaalde dan ook sterk de agenda van het VAPH. De verschillende afdelingen bereidden zich voor op een nieuwe regeerperiode en werkten tegelijkertijd aan een verdere consolidatie van de persoonsvolgende financiering (PVF) met het oog op administratieve vereenvoudiging. "In 2019 waren we meer dan ooit genoodzaakt om naar de toekomst te kijken", zegt James Van Casteren, administrateur-generaal van het VAPH. 

Het waarom en hoe van PVF

In het reflectiedocument Op weg naar volwaardige participatie van personen met een handicap koppelde het VAPH een meerjarenanalyse aan een concrete toekomstvisie. Teamcoördinator Cijfers, Boekhouding en Budget Marc Sevenhant: "We synthetiseren in een beperkt aantal pagina's het beleid en de financiering van de voorbije tien jaar. We leggen het nieuwe financieringssysteem op een toegankelijke manier uit: Hoe werkt het? Wat is de impact op de mensen en op de cijfers? Daarnaast lijsten we de grootste uitdagingen voor onze sector en aanverwante sectoren op, en geven we aan hoe we die het hoofd kunnen bieden."

Het document werd opgepikt door enkele Vlaamse media. James Van Casteren: "Dat gaf ons de kans om onze prognoses voor de volgende legislatuur te delen met de rest van de wereld en om mee de politieke discussie vorm te geven. Het reflectiedocument was de ideale voorbereiding op de verwachte beleidsnota. Door de media-aandacht voelden we ons vanuit het VAPH gesterkt om te wegen op het regeerakkoord. We hadden deze keer voldoende concrete cijfers om dat mogelijk te maken."

Tussentijdse balans voor PVF

Ondertussen maakte het VAPH in een tussentijdse evaluatie de balans op van de persoonsvolgende financiering die in 2019 twee jaar in voege was. Het financieringsmodel werd verder geconsolideerd en de budgetten werden voor de tweede keer bijgestuurd.

Correctiefase 2

In 2019 voerde het VAPH correctiefase 2 van de persoonsvolgende financiering door. Dat was nodig om mensen met een gelijkaardige ondersteuningsnood dezelfde budgethoogte te kunnen geven. In het verleden was dat niet altijd het geval, waardoor sommigen een hoger budget kregen en anderen een lager budget. "Tijdens de transitie naar persoonsvolgende financiering hebben we al heel wat stormen doorstaan, maar de tweede correctiefase zorgde voor een tsunami aan verwijten en boze woorden. Toch was het noodzakelijk om de budgetten nog een keer bij te stellen en dus konden onze dossierbeheerders alleen maar geduldig luisteren naar verontwaardigde budgethouders. Ze hebben hen met kalmte en empathie te woord gestaan. Daar zijn we heel trots op", zegt Dirk Vanderstighelen, afdelingshoofd Dienstverlening Budgethouders.

Vinger aan de pols

Uit een eerste analyse van de ex-postcontroles op het persoonsvolgend budget bleek dat er relatief weinig onrechtmatige besteding is. Dirk Vanderstighelen: "Het is eerder door onwetendheid dat budgethouders vergissingen maken en geld uitgeven aan diensten of producten waarvoor het budget niet bedoeld is. Die onwetendheid proberen we op te lossen door meer infosessies te geven en onze helpdeskmedewerkers te coachen zodat ze budgethouders duidelijk kunnen adviseren. Het VAPH zal de criteria voor controle ook permanent aanpassen. Zo krijgen we zicht op de manier waarop budgethouders hun budget besteden en kunnen we snel anticiperen op kwetsbare budgethouders waarbij de besteding dreigt mis te lopen."

Het VAPH organiseerde ook opnieuw infosessies rond het persoonsvolgend budget. Budgethouders kregen de mogelijkheid om vragen te stellen en met VAPH-medewerkers hun persoonlijk dossier te bespreken. "Budgethouders zijn heel erg te spreken over die persoonlijke aanpak. Ook voor onze dossierbeheerders is het aangenaam om te zien voor wie ze dit werk verrichten. Het versterkt de klantenbinding en het vertrouwen in het VAPH. Het heeft ons ook geïnspireerd om voortaan provinciale zitdagen voor budgethouders te organiseren."

Congres als sluitstuk

Het congres op 4 juli vormde het sluitstuk van de tussentijdse evaluatie. Ann Van den Abbeele, teamcoördinator Beleid: "Toen werd voor ons duidelijk dat het veranderde financieringsmodel een effect heeft gehad op de manier waarop mensen naar personen met een handicap kijken. Dat heeft ook een weerslag gehad op de sector, al is het werk zeker nog niet af: hoewel persoonsvolgende financiering niet meer ter discussie staat, raken we het nog niet eens over alle modaliteiten." 

Administratieve vereenvoudiging

Uit de tussentijdse evaluatie van de persoonsvolgende financiering bleek dat de aanvraagprocedures efficiënter en eenvoudiger moeten verlopen. James Van Casteren: "Het aantal mensen met een handicap neemt gestaag toe, waardoor we elk jaar meer dossiers moeten verwerken. Tegelijk wordt er bespaard op ons personeel, dat enorm zijn best doet om onder hoge werkdruk alles rond te krijgen."

In 2019 werd ook een project gelanceerd dat de besteding van het persoonlijke-assistentiebudget en het persoonsvolgend budget op administratief en technisch vlak moet integreren. Dat betekent een verlaging van de administratieve last voor zowel budgethouders als het VAPH. Bovendien werd het beleid rond rechtstreeks toegankelijke hulp uitgebreid, waardoor personen die snel hulp nodig hebben, minder lang moeten wachten.

Projectwerking

In 2019 werd de methodiek projectwerking op punt gesteld. Jos Theunis, afdelingshoofd Vergunnen en Financieren: "Als administratie komt er met een nieuwe regeerperiode ook weer een heel nieuw pak werk op ons af. De interne processen moeten verder verbeterd worden. Projectwerking moet intern alles vlotter laten verlopen."

Hulpmiddelen

Het groeiende aantal dossiers gaat gepaard met meer en meer aanvragen voor hulpmiddelen. Evert Wuyts, afdelingshoofd Toeleiding en Hulpmiddelen: "Ook hier moet een verduidelijking en vereenvoudiging van de aanvraagprocedure onze dienstverlening aan de klant verbeteren. Sinds 2019 passeren aanvragen van mensen van wie de handicap al erkend is, niet meer langs de provinciale evaluatiecommissie. Er werden hulpmiddelenfiches ontwikkeld die het hulpmiddel concreet beschrijven: het refertebedrag of het maximale bedrag van tussenkomst in de aankoop, de beoogde doelgroep, de refertetermijn of veronderstelde gebruiksduur van het hulpmiddel ... Verder kunnen mensen met een snel degeneratieve aandoening vandaag via een eenvoudige procedure en een huursysteem snel over een hulpmiddel beschikken. Ook inwisselen gaat sneller."

Maximaal digitaal

In 2019 werd het e-loket mijnvaph.be grondig herwerkt. Het resultaat: een uiterst gebruiksvriendelijk platform met een aangename look-and-feel. "We vernieuwden ook onze website, gingen verder met onze digitale nieuwsbrief voor personen met een handicap en zetten een nieuwsbrief voor professionelen in de steigers", vertelt James Van Casteren. "Op die manier kunnen we professioneler informeren en communiceren." 

Over de sectoren heen

In het reflectiedocument over de persoonsvolgende financiering stelt het VAPH dat sectoren als de psychiatrie, de ouderenzorg, het welzijnswerk en de jeugdhulp voor gelijkaardige veranderingen en uitdagingen staan. James Van Casteren: "Personen met een handicap die een persoonsvolgend budget beheren, zoeken ook in die sectoren naar hulp. De muurtjes tussen die verschillende sectoren staan gedeelde zorgtrajecten in de weg. Wij willen die obstakels wegwerken om het leven van onze budgethouders te vergemakkelijken." 

PVF voor minderjarigen

Ook bij persoonsvolgende financiering voor minderjarigen speelt intersectoraal werken een grote rol. Ann Van den Abbeele: "Dankzij onze positief-constructieve samenwerking met de verschillende betrokken sectoren en actoren om persoonsvolgende financiering voor minderjarigen op poten te zetten, werd in 2019 duidelijk waar de moeilijkheden precies liggen. Die inzichten kunnen ervoor zorgen dat we in de toekomst gericht een aantal principiële, politieke knopen kunnen doorhakken op vlakken als bevoegdheden en financieringsmethoden."

Financiering diensten en voorzieningen herbekijken

In 2019 deed het VAPH een voorbereidende oefening rond een nieuw financieringsmodel gestoeld op een meer forfaitaire subsidiëring. "Dat werken we in 2020 verder uit. Bedoeling is om onze begroting stabieler te maken", zegt Jos Theunis. Bovendien investeerde het VAPH heel wat tijd in VIA5, het vijfde Vlaams Intersectoraal Akkoord. Dat is een klassieke onderhandeling tussen werkgevers en werknemers binnen de gezondheids- en welzijnssector. "De voorstellen van de sociale partners bleken budgettair niet voldoende onderbouwd. We hebben tijd moeten investeren om de berekeningen die niet helemaal goed zaten, recht te zetten."

2020: nood aan perspectief

Het belang van intersectorale zorgtrajecten werd in het Vlaamse regeerakkoord vertaald naar de intentie om het VAPH tegen het einde van de legislatuur te integreren in een nieuw verzelfstandigd agentschap rond zorg, samen met de Vlaamse sociale bescherming en het Agentschap Zorg en Gezondheid. Op 1 januari 2020 verhuisde het zorgaanbod van de centra voor ontwikkelingsstoornissen, de observatie- en behandelcentra, en de voorzieningen voor extreme gedrags- en emotionele stoornissen al naar het agentschap Opgroeien.

James Van Casteren plaatst daar nog een kanttekening bij: "Voor we over het samenvoegen van agentschappen kunnen praten, moet er een visie zijn op hoe je zorg- en financieringsmodellen op elkaar afstemt. In ons reflectiedocument pleiten we voor een Perspectiefplan 2030 dat zo'n visie voor intersectorale zorgtrajecten moet ontwikkelen. De coronacrisis maakt duidelijk dat we problemen alleen kunnen aanpakken als alle welzijnssectoren dat op dezelfde manier doen. Het VAPH hoopt dat die integratie op een doordachte manier kan gebeuren."