Het verhaal van het VAPH

Hoe onze dienstverlening aan personen met een handicap en organisaties steeds beter maken? Een eenvoudige vraag waar geen simpel antwoord bij past. Al zeker niet in het coronajaar 2020. De covid-pandemie hakte er stevig in. Bij de pakken blijven zitten, was geen optie. Van de ene dag op de andere schakelden al onze medewerkers over op telewerk.

James Van Casteren, administrateur-generaal: "Tegelijk moesten we razendsnel inspelen op nieuwe noden op het terrein als gevolg van de pandemie. Zo moesten personen met een handicap in maart de moeilijke keuze maken om 24/7 in hun voorziening te blijven of thuis zonder de gebruikelijke zorg en ondersteuning."

Dat stelde zowel de cliënten als de voorzieningen voor ongeziene uitdagingen. Ook voor de andere vormen van ondersteuning hadden de pandemie en de coronamaatregelen een belangrijke impact, niet in het minst vanwege de snel wijzigende situatie en de onvoorspelbaarheid van de crisis.

Snel schakelen en onszelf heruitvinden van bij het begin van de crisis was onze manier om personen met een handicap en organisaties te ondersteunen.

Wir schaffen das

Het VAPH nam actief deel aan de binnen het beleidsdomein WVG opgerichte werkgroepen onder de Taskforce COVID-19 Zorg die de maatregelen coördineert en stroomlijnt rond de aanpak van de coronacrisis in de zorgsector.

Crisiswerking

Jos Theunis, afdelingshoofd Vergunnen & Financieren: "We werkten richtlijnen uit voor organisaties die erkend en vergund zijn door het VAPH en informeerden hen over alle noodzakelijke maatregelen en de teststrategie. Veranderde de situatie, dan werden de maatregelen herbekeken, uitgebreid of teruggedraaid. We zorgden voor de nodige beschermingsmaterialen en besteedden veel aandacht aan een efficiënte, heldere communicatie naar cliënten en voorzieningen. Daarnaast nam het VAPH deel aan intersectorale platformen rond uitbraakopvolging, psychosociaal welzijn en ondersteuning voor organisaties."

James Van Casteren: "Ook binnen het VAPH riepen we een crisisteam in het leven waarin de belangrijkste stakeholders vertegenwoordigd waren: de voorzieningen, koepel-, bijstands- en de gebruikersorganisaties. In het heetst van de strijd kwamen we tot twee keer per week samen om de impact van corona goed te managen."

Belangrijke thema's op de agenda: zicht krijgen op risico's, toepassing van de beschermingsmaatregelen garanderen, aandacht voor specifieke kwetsbaarheden, een kader aanreiken voor contact en begeleiding op afstand en later in een een-op-eenbegeleiding, voorwaarden rond een bezoekregeling, een exitstrategie en plan van doorstart voor de zorgaanbieders.

Het verschil maken op het terrein

Welke maatregelen hebben in 2020 op het terrein het verschil gemaakt?

Jos Theunis: "We zorgden dat organisaties konden blijven rekenen op de nodige subsidies, ook al was de output noodgedwongen lager of anders. Daardoor is een sociaal bloedbad vermeden."

Dirk Vanderstighelen, afdelingshoofd Dienstverlening Budgethouders, vult aan: "Ondertussen pasten we in een recordtijd de procedures aan zodat de mensen die niet meer naar hun voorziening konden en 24/7 thuis zaten, extra ondersteuning konden krijgen in een een-op-eenbegeleiding aan huis."

"Het aandeel personen met een handicap dat louter in voucher besteedt, daalde in 2020 met 4,66% naar 76,67%. De coronacrisis heeft duidelijk de kentering naar een meer divers bestedingspatroon in cash versneld", aldus Marc Sevenhant, teamcoördinator Cijfers, Boekhouding en Budget.

Betere dienstverlening

Ondanks het vele extra werk door de coronamaatregelen voerde het VAPH een belangrijke transitie door om het persoonlijke-assistentiebudget (PAB) voor een minderjarige met een handicap beter af te stemmen op het persoonsvolgend budget (PVB) voor een meerderjarige persoon met een handicap. Dirk Vanderstighelen: "Die gelijktrekking resulteerde in een verlaging van de administratieve last voor zowel budgethouders als het VAPH. Het wordt voor mensen nu eenvoudiger om de overstap van PAB naar PVB te maken."

Sneller de juiste hulpmiddelen

Ook rond toeleiding en hulpmiddelen maakte het VAPH werk van een nog betere dienstverlening. Evert Wuyts, afdelingshoofd Toeleiding & Hulpmiddelen: "We vereenvoudigden de aanvraagprocedure voor hulpmiddelen. Mensen van wie de handicap erkend is, hoeven nu niet altijd meer langs een multidisciplinair team voor advies te gaan. Zij kunnen voortaan rechtstreeks bij ons een aanvraag voor terugbetaling indienen. Mensen beschikken daardoor enkele maanden sneller over hun hulpmiddel."

Het assortiment waarvoor je een tegemoetkoming kunt krijgen, werd ook geactualiseerd. Evert Wuyts: "Zo hebben we naar aanleiding van de nieuwe Vlaamse regeling rond brandveiligheid aangepaste rookmelders voor dove personen in ons aanbod opgenomen. Ook het pakket voor autoaanpassingen is sterk uitgebreid."

Efficiëntiewinst

Efficiëntiewinst boekten we dankzij een grondige bijsturing van de commissiewerking. De provinciale evaluatiecommissie en de regionale prioriteitencommissie werden samengevoegd tot één Vlaamse toeleidingscommissie (VTC). De VTC beoordeelt niet alleen of je kunt erkend worden als persoon met een handicap, ze doet ook uitspraak over de dringendheid van ondersteuning bij de aanvraag van een persoonsvolgend budget.

Evert Wuyts: "De procedure verloopt nu veel vlotter. Als persoon met een handicap hoef je nu ook niet meer je verhaal bij twee commissies te doen". Bovendien ging de start van de VTC gepaard met de invoer van verbeterde prioriteringscriteria op basis van een holistische benadering, wat tot een meer correcte inschatting leidt.

Aan de beleidskar trekken

Corona of niet, op diverse beleidsfronten werd er ferm aan de kar getrokken.

Jos Theunis: "In 2020 hebben we de VIA 5-regelgeving afgerond. Met dit vijfde Vlaamse Intersectoraal Akkoord tussen werkgevers en werknemers binnen de gezondheids- en welzijnssector werden een aantal verbeteringen doorgevoerd in de verloning en werd extra personeel toegekend. Ook hebben we verder gesleuteld aan concepten voor nieuwe financieringsmodellen op basis van een meer forfaitaire subsidiëring van de voorzieningen."

Ann Van den Abbeele, teamcoördinator Beleid: "2020 was niet het goede moment om mensen te confronteren met een heleboel nieuwe ontwikkelingen. Toch is er voor en achter de schermen hard gewerkt om zaken in beweging te krijgen. Zo hebben we een aanpassing van de regelgeving voor de DOP's - de diensten ondersteuningsplan - en de bijstandsorganisaties voorbereid. In de eerste helft van 2021 werken we die bijsturing verder af."

Persoonsvolgende financiering

Ook rond de evaluatie van de persoonsvolgende financiering is er stevig voorbereidend cijfer- en onderzoekswerk verricht. De evaluatie zelf, die in samenwerking met de stakeholders verloopt binnen de taskforce PVF Meerderjarigen, staat in de eerste helft van 2021 gepland.

"Wat de persoonsvolgende financiering voor minderjarigen betreft, daar hebben we niet de voortgang geboekt die we gehoopt hadden", zegt Ann Van Den Abbeele. "Een echte keuze hebben omtrent de organisatie van zorg is belangrijk, ook voor jongeren en hun ouders. Zij moeten - met de nodige ondersteuning - zoveel mogelijk de regie over hun zorg in handen kunnen nemen, en die op een gediversifieerde manier kunnen inzetten met het oog op een zo inclusief mogelijk leven. We zetten alles op alles om in 2021 knopen te kunnen doorhakken omtrent een vernieuwd beleid voor minderjarigen met een handicap."

Het VAPH-DNA

Dat het VAPH gedreven en met een open vizier op het toneel verschijnt, is niet nieuw.

Die spirit zorgde ervoor dat de VAPH'ers in 2020 meer dan één tandje bijstaken. Alle vernieuwingen bijbenen, soepel overstappen op telewerk, de dienstverlening aan de klant een boost geven, spontaan de schouders zetten onder extra opdrachten of de collega's van andere afdelingen ondersteunen. Een crisis overwin je niet door aan de zijlijn te blijven staan.

Marc Sevenhant: "Fysiek zaten we verder van elkaar, maar de samenwerking was hechter dan ooit. Iedereen zag dat we samen het onderste uit de kan probeerden te halen, en dat gaf energie."

Breed kijken, lokaal handelen

Die energie vertaalde zich in 101 grote en kleine initiatieven, van Alken tot Zwevegem. Karina De Beule, woordvoerder: "Hoe kunnen we mensen bereiken die op onze wachtlijst staan? Ook daar hebben we over nagedacht. Het webinar rond het detecteren en bereiken van kwetsbare groepen, dat we samen met VVSG, VIVEL en de bijstandsorganisaties organiseerden, kreeg lokaal enorm veel weerklank. Er zijn prachtige initiatieven uit voortgevloeid en wij reikten met plezier tips en goede voorbeelden aan. In samenwerking met Hogeschool UCLL Limburg zijn honderden laptops verdeeld zodat mensen contact konden blijven houden met het thuisfront en meer vertrouwd raakten met digitale communicatie. Via de Koning Boudewijnstichting werden middelen ter beschikking gesteld om alternatieve vormen van ondersteuning te bieden. Dat ging van het organiseren van coronaproof bezoek aan huis met omgebouwde busjes, tot het ontwikkelen van online platformen en het aanleggen van wandeltuinen zodat mensen elkaar toch op een veilige manier konden blijven zien. Er is ook intensief samengewerkt met vrijwilligers van het Rode Kruis om mondmaskers en ontsmettingsgels te verdelen zodat begeleiding en ondersteuning thuis in alle veiligheid kon gebeuren. Wat 2020 duidelijk gemaakt heeft? Dat bijdragen tot de gezondheid en het welzijn van mensen met een handicap, in ons VAPH-DNA zit."

Elke crisis opent de deur naar nieuwe kansen

De muurtjes tussen sectoren slopen, gedeelde zorgtrajecten ontwikkelen, e-inclusie, kleinschalige werking dicht bij mensen ... ook de volgende jaren is het VAPH van plan zich van zijn creatiefste kant te laten zien.